Retinoidy w kosmetykach – skuteczność, bezpieczeństwo i zastosowanie

Retinoidy to grupa związków pochodnych witaminy A, wykorzystywana zarówno w dermatologii, jak i w kosmetologii – szczególnie w produktach przeciwstarzeniowych. Ich skuteczność w poprawie jakości skóry została potwierdzona licznymi badaniami naukowymi. Retinoidy kosmetyczne, takie jak retinol i jego estry oraz retinal, to skuteczne składniki aktywne stosowane w preparatach anti-aging. Retinoidy w pielęgnacji skóry przede wszystkim wpływają na odbudowę warstwy rogowej, stymulację kolagenu i redukcję przebarwień.

Badania naukowe

Jaki retinoid wybrać do formulacji kosmetycznej?

Retinol   – dobrze tolerowany, skuteczny w redukcji zmarszczek. Dodatkowo pomaga w regulacji wydzielania sebum czyli sprawdzi się w kosmetykach do kosmetycznego wspomagania terapii przeciwtrądzikowych.

Retinal (INCI: Retinaldehyde) – bezpośredni prekursor kwasu all-trans retinowego (ATRA). Zwiększa elastyczność skóry i grubość naskórka. Wykazuje także działanie antybakteryjne.

Retinyl Acetate – nowoczesna, stabilna forma. Również jest plecany do pielęgnacji cery trądzikowej, dojrzałej, po opalaniu.

Retinyl Palmitate – trwalsza chociaż mniej aktywna forma pochodna retinolu. Polecany do pielęgnacji cery trądzikowej, dojrzałej, po opalaniu.

Jak działają retinoidy?

Retinoidy regulują proliferację komórkową, wspomagają odnowę skóry oraz hamują enzymy degradujące kolagen. Ich działanie potwierdzono badaniami klinicznymi.

Bezpieczeństwo retinoidów w świetle prawa UE

Zgodnie z rozporządzeniem UE, retinoidy muszą być stosowane zgodnie z ograniczeniami stężeniowymi oraz deklarowane na opakowaniach. Dopuszczalne stężenia to 0,05% równoważnika retinolu (RE) w emulsjach do ciała oraz 0,3% RE w pozostałych produktach (wprowadzanych na rynek od  1.11.2025). Warto pamiętać, że od 1 maja 2027 będzie trzeba wycofać z rynku wszystkie produkty nie spełniające wymagań.

W przypadku każdego produktu kosmetycznego zawierającego
Retinol, Retinyl Acetate lub Retinyl Palmitate obowiązkowe
jest następujące oznakowanie: »Zawiera witaminę A. Przed
użyciem należy uwzględnić jej dzienne pobranie«.

COSING – Retinol  Retinyl Palmitate, Retinyl Acetate

Opinia SCCS na temat witaminy A

Antyoksydanty w kosmetykach – skuteczna ochrona skóry przed stresem oksydacyjnym

Dlaczego skóra potrzebuje ochrony przed stresem środowiskowym?

Skóra jest nieustannie narażona na działanie czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV i zanieczyszczenia powietrza. Szczególnie niebezpieczne są ozon (O₃), dwutlenek siarki (SO₂) oraz tlenki azotu, które przyczyniają się do powstawania wolnych rodników i peroksydacji lipidów. Zjawiska te nasilają procesy starzenia skóry, powodując degradację warstwy lipidowej oraz osłabienie funkcji barierowej naskórka. I tu wkraczają antyoksydanty!

Jak działają antyoksydanty w kosmetykach?

Badania in vitro przeprowadzone przez zespół Kroyer potwierdziły, że stosowanie odpowiednio dobranych przeciwutleniaczy w  formulacjach kosmetycznych skutecznie ogranicza utlenianie lipidów skóry. Najwyższą skutecznością we wspomnianym badaniu wykazał się układ tokoferol/Hydrogenated Tallow Glyceride Citrate (HTGC) – zarówno w formie czystej, jak i po dodaniu do produktu emulsyjnego. Efekt ochronny utrzymywał się również podczas ekspozycji na promieniowanie wywołujące podrażnienia. Dodatkowo, obecność tlenku cynku (ZnO) jako filtra UV wspomagała ochronę przed stresem fotooksydacyjnym.

Co to oznacza dla formulatorów i producentów kosmetyków?

Włączenie zaawansowanych systemów antyoksydacyjnych do receptur kosmetyków i preparatów ochronnych to skuteczna strategia ochrony przed fotostarzeniem. Tocopherol/HTGC w połączeniu z ZnO oferuje ochronę — zarówno przed zanieczyszczeniami środowiskowymi, jak i promieniowaniem UV.

Gerhard Th. Kroyer, Antioxidative cosmetic additives for the protection of human skin surface lipids against environmental stress. Fett/Lipid. wrzesień 1999;101(9):343–6.